Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozpatrywał sprawę VAT na e-booki odpowiadając na pytania prejudycjalne polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Rozprawa dotyczyła zgodności unijnej dyrektywy z zasadą równości, stanowiącą ogólną zasadę prawa Unii oraz zawartą w art. 20 Karty Praw Podstawowych UE, w zakresie w jakim wyłącza ona możliwość zastosowania obniżonej stawki podatku VAT do publikacji elektronicznych (m.in. e-booków i prasy elektronicznej), z której mogą korzystać publikacje wydawane na nośnikach fizycznych.
Wysokość VAT na e-booki uregulowana jest na poziomie europejskim – w dyrektywie dotyczącej VAT (2006/112/WE), a zróżnicowane stawki wynika z tego, że książki i prasę elektroniczną to usługa, a drukowane – to według dyrektywy sprzedaż towaru. Dlatego w Polsce publikacje drukowane obłożone są stawką obniżoną – książki i prasa specjalistyczna 5%, prasa 8% – zaś publikacje elektroniczne stawką zwykłą 23%.
Wydawcy europejscy od wielu lat starają się o to, by stawki VAT na prasę i książki na wszystkich nośnikach były jednakowe. Wskazują zarówno na niesprawiedliwość obecnej regulacji, jak i na fatalne skutki ekonomiczne i społeczne stosowania wyższych stawek na publikacje elektroniczne. Także Rzecznik Praw Obywatelskich już parokrotnie występował do polskich władz z postulatem wyrównania stawek – obecny rzecznik dr Adam Bodnar kontynuuje w tej sprawie działania prof. Ireny Lipowicz. Ponieważ jednak stanowisko władz polskich – zwłaszcza Ministerstwa Finansów, a, niestety, także poprzedniego ministra kultury – jest w tej sprawie negatywne, RPO zdecydował się w 2013 r. na wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego, a ten – ponieważ rzecz dotyczy europejskich uregulowań – zwrócił się w lipcu 2015 r. z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
14 czerwca br. odbyła się rozprawa przed Wielką Izbą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na którym strony przedstawiły swoje argumenty. Rzecznika Praw Obywatelskich reprezentowali na rozprawie Mirosław Wróblewski, dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego oraz zastępca dyrektora Agnieszka Grzelak.
Odmiennie niż reprezentanci RPO, przedstawiciele polskiego rządu bronili przez Trybunałem dotychczasowego zróżnicowania stawek VAT na publikacje na różnych nośnikach.
Adwokat Generalna TSUE Juliane Kokott przedstawi swoją opinię w tej sprawie 8 września 2016 r. Wyrok oczekiwany jest za kilka miesięcy.
7 kwietnia 2016 r. Komisja Europejska przedstawiła „Plan działania w sprawie podatku VAT – W kierunku jednolitego obszaru unijnego VAT. Czas na działanie” (dokument COM(2016) 148 final). Celem jest podjęcie na nowo dyskusji nad regulacją dotyczącą VAT. Po ewentualnej zmianie dyrektywy o VAT kraje członkowskie będą zmieniały swoje ustawy o VAT w ramach implementacji europejskiego prawa. Jest to okazja do zrównania stawek VAT na publikacje drukowane i elektroniczne.
Ministrowe do spraw gospodarki i finansów z 28 krajów UE przyjęli 25 maja br. wnioski w sprawie planu działania dotyczące podatku VAT. Obejmują one cały plan działania i dotyczą ogólnego podejścia zaproponowanego przez Komisję, ale jeden z punktów w szczególności „zaprasza” Komisję do przedstawienia propozycji legislacyjnej, która zintegruje przepisy dotyczące stawek VAT dla e-publikacji w kontekście inicjatyw Jednolitego Rynku Cyfrowego. Wnioski przyjęte przez ECOFIN umożliwiają więc podjęcie stosownych działań i przedstawienia pod koniec roku konkretnych propozycji legislacyjnych.