Podczas XXXIII Walnego Zebrania Członków IWP, które odbyło się 26 czerwca zebrani podjęli uchwałę ws. poszanowania praw autorskich i pokrewnych w erze sztucznej inteligencji. Poniżej zamieszczamy pełny jej tekst.

Walne Zebranie Członków IWP apeluje do przedstawicieli polskich władz państwowych o podjęcie pilnych działań w fundamentalnej dla branży wydawniczej oraz całego sektora kreatywnego sprawie związanej z poszanowaniem praw autorskich i pokrewnych przez dostawców systemów sztucznej inteligencji.

Jesteśmy obecnie świadkami wykorzystywania przez dostawców AI materiałów dziennikarskich i redakcyjnych do trenowania własnych systemów i to bez pozwolenia lub wypłaty jakiegokolwiek należnego wynagrodzenia. Generatywna sztuczna inteligencja tworzy ogromne ilości pasożytniczych treści podobnych do materiałów prasowych. Czyni to przy minimalnych kosztach i bez nadzoru redakcyjnego, w wyniku czego tracą nie tylko dziennikarze i wydawcy, ale także całe społeczeństwo i wszyscy czytelnicy.

Dziennikarze i wydawcy działają w granicach prawa i muszą sprostać obowiązkom zawartym m.in. w ustawie Prawo prasowe. Dostawcy systemów AI takiego obowiązku nie mają, w wyniku czego niepokojąco wzrasta dezinformacja internetowa napędzana przez sztuczną inteligencję, poprzez generowanie realistycznych, ale wprowadzających w błąd treści AI, które rozprzestrzeniają się szybciej niż można je zweryfikować.

Jesteśmy głęboko przekonani, że każdy powinien czerpać korzyści ze sztucznej inteligencji, w tym obywatele i dostawcy treści. Przecież to profesjonalne treści kulturalne i kreatywne są niezbędnym surowcem napędzającym rewolucję AI, bez którego wysokiej jakości AI nie może istnieć.

Nie jesteśmy przeciwnikami rozwoju technologicznego, wręcz przeciwnie – sami inwestujemy w nowe formy komunikowania i oprogramowanie. Dostrzegamy pozytywne skutki korzystania z AI, domagamy się jedynie wprowadzenia oczywistej i bezdyskusyjnej zasady, że korzystanie z cudzej twórczości może się odbywać wyłącznie za zgodą twórcy i właściciela praw oraz za odpowiednim wynagrodzeniem. Niestety, obecne regulacje tej zasady nie urzeczywistniają. Ich wprowadzenie w obecnym kształcie nie pozwoli na utrzymanie równowagi między – z jednej strony – wspieraniem konkurencyjności i rozwoju technologicznego, a – z drugiej strony – ochroną praw podstawowych, w tym praw autorskich.

Unijnemu Aktowi ws. sztucznej inteligencji oraz procedowanemu obecnie Kodeksowi postępowania brakuje solidnych zabezpieczeń zapewniających, że zarówno twórcy, jak i obywatele będą czerpać korzyści z rozwoju sztucznej inteligencji, z należytym uwzględnieniem przejrzystości, odpowiedzialności i odpowiedniego wynagrodzenia dla posiadaczy praw.

Dlatego wzywamy wszystkich przedstawicieli polskich władz państwowych do podejmowania stałych i zdecydowanych działań, również na szczeblu UE, zmierzających do zagwarantowania ochrony polskim twórcom i producentom, w tym dziennikarzom i wydawcom prasy. Polska nie może poddać się hegemonii zagranicznych gigantów technologicznych, którzy nie dbają o utrzymanie należytych standardów wspierających dyskurs polityczny i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Niepodjęcie szybko zdecydowanych działań zagraża bytowi profesjonalnych, rzetelnych wydawców prasy i dziennikarzy, podważając jeden z filarów demokracji. Więcej (nie boimy się użyć tutaj mocnego słowa): zabije cały sektor kreatywny, gdyż twórcy i producenci kultury zostaną zastąpieni przez technologicznych gigantów. Do tego nie wolno dopuścić, chyba że nie chcemy chronić polskiej demokracji i kultury, stanowiących o naszej – także europejskiej – tożsamości.

Warszawa, 26 czerwca 2025 roku